Skip navigation.
Home

Σάββας Ν. Αθανασίου: Ο βομβαρδισμός και η βύθιση του ατμόπλοιου “Πολικός” στα Μέθανα

ΤΟΥ ΣΑΒΒΑ Ν. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ: Με αφορμή την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940:
Ο βομβαρδισμός και η βύθιση
του ατμόπλοιου “Πολικός” στα Μέθανα
Το ναυάγιο αποτελεί ευκαιρία για την δημιουργία Θαλάσσιου Καταδυτικού Πάρκου - Στο πλοίο ήταν ναυτολογημένος ο ποιητής Νίκος Καββαδίας.

Ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα που έγιναν κατά την διάρκεια των πολεμικών συρράξων και στην Κατοχή από τα Ιταλικά και Γερμανικά στρατεύματα είναι ο βομβαρδισμός και η βύθιση του ατμόπλοιου “Πολικός” που πραγματοποιήθηκε στις 24 Απριλίου 1941, σε μικρή απόσταση από τις ακτές της Λουτρόπολης των Μεθάνων.

Στην Κατοχή, για τις ανάγκες μεταφοράς και περίθαλψης τραυματιών επιτάχθηκαν πλοία και χρησιμοποιήθηκαν ως Νοσοκομειακά. Έφεραν σε ευδιάκριτα σημεία του πλοίου τα σήματα του Ερυθρού Σταυρού και μετέφεραν και περιέθαλπταν τραυματίες.
Από τις πρώτες ημέρες του πολέμου ο ουρανός του Αργοσαρωνικού γέμισε με πολεμικά Γερμανικά αεροπλάνα τα οποία επιχειρούσαν συνεχώς και βομβάρδιζαν αδιακρίτως ότι έπλεε στη θάλασσα γύρω από την Αττική και του Κορινθιακού κόλπου.
Το πρωί της 24 Απριλίου 1941, έκανε την εμφάνιση του ένας σμήνος από Γερμανικά βομβαρδιστικά αεροπλάνα και τάραξε την ηρεμία των κατοίκων της Χερσονήσου των Μεθάνων. Ανοικτά από τον Άγιο Νικόλαο στην Λουτρόπολη ταξίδευε το ατμόπλοιο “Πολικός” το οποίο φαινόταν από μεγάλη απόσταση ότι ήταν ένα νοσοκομειακό πλοίο. Τα εμβλήματα του Ερυθρού Σταυρού κυμάτιζαν και μεγάλα γράμματα ήταν γραμμένα στα πλευρικά τοιχώματα του πλοίου. Όμως, τα Γερμανικά αεροπλάνα έριξαν βόμβες εναντίον του Νοσοκομειακού πλοίου “Πολικός” ενώ έπλεε εκατό μέτρα περίπου από τις ακτές της Λουτρόπολης των Μεθάνων. Το πλοίο πήρε φωτιά και αργότερα βυθίστηκε, χωρίς ευτυχώς να υπάρξουν θύματα ή πνιγμοί. Οι ναυαγοί κατόρθωσαν και βγήκαν στη στεριά.
Μετά τα πολεμικά αεροσκάφη κατευθύνθηκαν προς τα Γεράνια όρη και έξω από το Λουτράκι βομβάρδισαν το επίσης Νοσοκομειακό πλοίο “Άνδρος”. Το αποτέλεσμα του βομβαρδισμού του πλοίου “Άνδρος” υπήρξε τραγικό. Τρία μέλη του πληρώματος, αλλά και δυο από τους νοσηλευτές που εκείνη την ώρα φρόντιζαν τους τραυματίες έχασαν την ζωή τους, ενώ το “Άνδρος “βυθίστηκε κοντά στην ακτή.
Τα δύο πλοία ήταν βαμμένα με λευκό χρώμα και με ευδιάκριτους κόκκινους σταυρούς, τόσο στα πλευρά όσο και στο κατάστρωμα του. Η επίθεση στα Νοσοκομειακά πλοία ήταν συντονισμένη και εξηγείται από το γεγονός ότι συνολικά βομβαρδίστηκαν τέσσερα πλωτά νοσοκομειακά μέσα σε λίγες ημέρες.

Έργο του ζωγράφου Αριστείδη Γλύκα(;).

Είχε προηγηθεί ο βομβαρδισμός του πλωτού νοσοκομειακού “Αττική” στην περιοχή Καφηρέα, δηλαδή στον Κάβο Ντόρο, κατά την διάρκεια της νύχτας μεταξύ 11ης και 12ης Απριλίου και είχε ως αποτέλεσμα των θάνατο 28 ανθρώπων. Επίσης, ένα τέταρτο πλωτό νοσοκομείο, το οποίο μετέφερε από την Πρέβεζα 350 τραυματίες, βομβαρδίστηκε και υπέστη μεγάλες ζημίες, έξω απο το Μεσολόγγι.

Στα αρχεία του Ερυθρού Σταυρού υπάρχει η περιγραφική έκθεση του Δ/ντη του 6ου Στρατιωτικού Νοσοκομείου Λουτρακίου, αρχιάτρου Ανδρ.Μάνεση:
"... Kατά τάς τελευταίας ήμέρας, οπότε αί Γερμανικαί φάλαγγες είχον προωθηθεί, κύματα αλλεπάλληλα Γερμανικών αεροπλάνων περιίπταντο του Ισθμού της Κορίνθου και διήρχοντο έκ Λουτρακίου μεταβαίνοντα είς Έλευσίνα, Πειραιά, Αθήνας. Επομένως το Νοσοκομείο εύρίσκετο έν διαρκή καθ' 'ολην τήν ήμερα συναγερμώ. Όλαι δέ αί υπηρεσίαι, αλλαγαί τραυματιών, διανομή συσσιτίου έγίνοντο είς τά καταφύγια. Κατά τάς ήμέρας αύτάς, διεκρίθησαν διά τόν ζήλο καί τήν ψυχραιμίαν των αί άδελφαί του Ερυθρού Σταυρού, Μαυρουδή, Μπότση , Παπαδάκη, η Προϊσταμένη Ψυχαλινού και η Προισταμένη του Τμήματος Ψυχαγωγίας Τσαμαδού, αίτινες παρ'όλον τον έπακολούθησαν τα βομβαδισμό ύπο Γερμανικών άεροπλάνων καθέτου έφορμήσεως του πλωτού Νοσοκομείου "Ανδρος" έν πλήρει ήμέρα, αγκυροβολημένου πρό του 1ου Παραρτήματος - Πηγή Καραντάνη - και της Κωμοπόλεως του Λουτρακίου και τού Σταθμού αύτού, εξ ών βομβαρδισμών ύπήρξαν τρία θύματα έκ τού πληρώματος του "Ανδρος" και δύο εκ του προσωπικού τού Νοσοκομείου, περιήρχοντο αύται τά Παραρτήματα, ενοσήλευον και επεριποιούντο τούς τραυματίας...".


Ο “Πολικός” και ο Ν. Καββαδίας

Ο ατμόπλοιο “Πολικός” ήταν ένα καράβι που ναυπηγήθηκε το 1893 και ήρθε στην Ελλάδα το 1920. Το προηγούμενο όνομα του ήταν North Star. Συμμετείχε στη μεταφορά στρατιωτών στη Μικρά Ασία το 1921, ενώ έκανε δρομολόγια προς την Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη. Σχετική φωτογραφία δημοσιεύτηκε στο συλλεκτικό τεύχος του περιοδικού "Ναυτικά Χρονικά" - Αριθμός φύλλου: 23 - Ιανουάριος 2000. Ενδιαφέρουσα είναι και η παρουσίαση αγγελίας του «ΠΟΛΙΚΟΣ» της “Ακτοπλοΐας Γεράσιμου Τρ. Αγγελάτου”, από την εφημερίδα «Πατρίς» της 30 Οκτωβρίου 1921.

Στρατιώτες του Ελληνικού Στρατού πάνω στο “Πολικός” πηγαίνοντας για τη Σμύρνη.

Στο σημαντικό ιστορικό του πλοίου, συμπεριλαμβάνεται και το γεγονός ότι στο “Πολικός” ταξίδευσε για πρώτη φορά ο ποιητής των ναυτικών Νίκος Καββαδίας, μαζί με τον πατέρα του, που ήταν τροφοδότης του πλοίου. Η μοίρα άλλωστε ήταν γραφτό να ναυτολογηθεί στο πλοίο το 1930, σύμφωνα με τα στοιχεία του ναυτικού του φυλλαδίου, στο δεύτερο του μπάρκο . Το πλοίο ανήκε στην οικογένεια Γρηγορίου Τρ. Αγγελάτου, μέλος της οποίας ήταν η μητέρα του ποιητή. Ο Ν. Καββαδίας στη “Βάρδια” αναφέρει: “Ήμουνα με τον «Πολικό». Από τον Πειραιά για Σαλονίκη." περιγράφοντας γλαφυρά την ιστορία μιας πόρνης "άσκημη σαν το χρέος" που εξελίχτηκε "όξω από τη δεσπέντζα". Έχει γραφεί ότι ένας από τα αδέλφια Αγγελάτου προέτρεψε τον Ν. Καββαδία να γίνει ασυρματιστής λέγοντας του μία ημέρα: “Από το να σπάσουμε την πλώρη του καραβιού, καλύτερα να σπάσουμε έναν ασύρματο”.

Το ατμόπλοιο “Πολικός” στο λιμάνι της Κέρκυρας. Αγκυροβολημένο στη μέση του λιμένα.

Ο δύτης Κώστας Θωκταρίδης επισημαίνει ότι σε κάποιο έγγραφο του 1949 δύτες το επιθεώρησαν με σκοπό την δημοπράτηση του μέσω ΟΑΝ. Στο έγγραφο αυτό αναφέρει: Οι διαστάσεις του πλοίου είναι 77.80 Χ 9.80 Χ 6.20 φέρει σημαντικάς ζημιάς εκ βομβαρδισμού.
Προφανώς βόμβα εισήλθεν εκ της καπνοδόχου.
Σκάφος προς διάλυσιν. ΣΚΡΑΠ 600 τόννων.
Τιμή α΄ προσφοράς 26.250.000
Τελική τιμή πώλησης 19.687.500.
Μάλιστα έγινε και πλειστηριασμός για την ανέλκυση του σκάφους και από ό,τι γνωρίζουμε το 1950 ανελκύστηκαν ορισμένα πολύτιμα μέταλλα από το βυθισμένο πλοίο.

Ο Κ. Θωκταρίδης αναφέρει ότι το 1991 είχε την τύχη να γνωρίσει τον καπετάν Γ. Λιγνό, και του έκανε συνέντευξη για το ναυάγιο του Α/Τ Ύδρα.(http://www.theabyss.gr/community/index.php?topic=3581.0).
Μετά το ναυάγιο, όπως αναφέρει, του έκανε ένα σχέδιο με το σημείο του ναυαγίου και του έδωσε μια ακόμη συνέντευξη στην βιντεοκάμερα που του περιγράφει πως είδε και έζησε το ναυάγιο του ΠΟΛΙΚΟΣ. “Ήταν η πρώτη φορά που άκουσα για αυτό το πλοίο” γράφει ο Κ. Θωκταρίδης και συμπληρώνει: “Μια φορά που πέρασα κάτι έπιασε το βυθόμετρο αλλά δεν έκανα ποτέ κατάδυση σε αυτό το σημείο. Λογικά κάτι θα πρέπει να υπάρχει ...”.
Αναμφισβήτητα, το ατμόπλοιο “Πολικός” είναι ένα κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας μας και μας δίδεται η ευκαιρία να το αξιοποιήσουμε για την προσέλκυση τουριστών και την ανάπτυξης της περιοχής μας και για το λόγο αυτό καταθέτω για ακόμα μία φορά την πρόταση μου για την δημιουργία Θαλάσσιου Καταδυτικού Πάρκου στην περιοχή του ναυαγίου, με περισσότερα στοιχεία και επιχειρήματα.

Μέθανα 27 Οκτωβρίου 2014.